Stel, u bent een van de 342.472 voorkeursstemmers van CDA-Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt en u kijkt woensdagmiddag naar het debat over de mislukte eerste verkenning voor een nieuw kabinet. Waar kijkt u dan eigenlijk naar? En wat staat er op het spel voor ons allemaal?
Het is niet moeilijk voorstelbaar dat de kiezers van Omtzigt hem hebben willen prijzen voor vier jaar uitzonderlijk werk. Hij viel op als strijdbaar Kamerlid, controlerend en confronterend tegenover een kabinet waarvan zijn eigen partij deel uitmaakte. Dat vraagt om moed, want in ons parlement wordt van coalitiepartijen verwacht dat ze de rijen gesloten houden. Omtzigt deed dat niet en werd de bijl aan de wortels van Rutte III.
Tijdens een indrukwekkend betoog op 19 januari gooide het Kamerlid Omtzigt er alles uit wat hem maanden uit zijn slaap had gehouden. Hij had net zijn grootste nachtmerries bevestigd gekregen van de onderzoekcommissie kinderopvangtoeslagen. Het stelselmatig achterhouden van cruciale informatie aan de volksvertegenwoordiging gaf hij de naam van de baas van ook ’zijn’ kabinet: de ’Rutte-doctrine’.
Omtzigt hekelde de langdurige desinteresse van parlement en pers voor de slachtoffers van de Belastingdienst en stelde de besloten cultuur waarin het drama zich had ontwikkeld aan de orde als de ’Haagse kliek’.
De voorkeursstemmers van Omtzigt hadden een man gezien die ze blind het vertrouwen gaven om nog vier jaar hun vertegenwoordiger te zijn. Het aantal bleek goed voor bijna vijf van de vijftien zetels voor het CDA. Omtzigt haalde de meeste voorkeursstemmen van de hele Tweede Kamer. Het blijkt nog maar een fractie van het potentieel van 23 Kamerzetels, die Maurice de Hond afgelopen zondag peilde als Omtzigt voor zichzelf zou beginnen.
Zonder ANP-fotograaf Bart Maat was er geen debat geweest. Zonder de foto was een gesprek over de lastpost Omtzigt gewoon onderdeel geweest van de verkenningsfase voor een nieuw kabinet. VVD en D66 hadden zich onder leiding van Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren – in voorbereiding op de gesprekken met het CDA – gebogen over de onderhandelingsstrategie van Hoekstra. Een functie elders voor Omtzigt was Hoekstra als suggestie aan de hand gedaan. Vruchtbare aarde genoeg voor het idee bij de christendemocraten. Dat wisten de onderhandelaars van VVD en D66 ook.
De foto die niet gemaakt had moeten worden, zorgt voor het debat dat niet gevoerd had mogen worden. In de achterkamertjes van het Binnenhof werd het plan geopperd om de populairste parlementariër voor zijn bewezen diensten te ’belonen’ met een functie elders en door een achterdeur af te voeren. Als dat geen minachting voor de democratie is, wat dan wel?
Als de notitie niet verder reikt dan Jorritsma en Ollongren hebben zij u en 342.471 andere kiezers in het gezicht gespuugd en de verkenningsopdracht van de Tweede Kamer besmeurd. Het dedain voor de kiezer die hier leidend is, maakt Jorritsma ongeschikt als lid van de Eerste Kamer en Ollongren diskwalificeert zich als minister in een volgend kabinet. Het zou de dames sieren als zij uit respect voor de parlementaire democratie de komende dagen dezelfde conclusie trekken.
En dan de nieuwe verkenners Wouter Koolmees en Tamara van Ark, die zo graag met een schone lei van start willen. Tot de brief van maandag hielden de oude verkenners staande dat de media nog een rol speelden in de suggestie om Omtzigt een functie elders te geven. Jorritsma en Ollongren zetten daar in de brief een streep door. Maar de nieuwe verkenner Koolmees beweerde vrijdag nog dat „kranten en talkshows” wel degelijk de verkenners hadden geholpen in hun suggestie rond Omtzigt. Zo had hij vernomen in de gesprekken met Jorritsma en Ollongren.
Dus, was Koolmees voorgelogen door de oude verkenners omtrent de rol van de media of gaf hij er zelf maar een draai aan? In beide gevallen is er nog geen schone lei en ook geen vertrouwen om de wegen naar een nieuw kabinet te verkennen.
Er is in Den Haag meer aan de hand dan een ongelukkige foto en een mislukte verkenningsronde. In de woorden van Omtzigt: „We hebben een systeem gecreëerd waarin van alles centraal staat, maar niet de hardwerkende Nederlandse burger. Die staat alleen centraal in de verkiezingscampagne.” Jorritsma en Ollongren konden het niet pijnlijker illustreren.
De omgang van politici met het vertrouwen van de kiezer is het fundament van onze parlementaire democratie. In dat fundament zit het betonrot diep en daarmee zet politiek Den Haag de democratie zelf op het spel.
Deze column verscheen op 31 maart 2021 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties