PvdA/GL-leider Frans Timmermans was vrijdag te gast in de NPO-talkshow Op1. Wat een informatief en kritisch gesprek over zijn plannen voor Nederland had moeten worden, bezweek onder de lollig bedoelde kwinkslagen en de algehele opdracht tot luchtigheid. Verkiezingstijd op de Nederlandse televisie is een politicus die over van alles mag meepraten met de rest aan tafel.
Het was nog maar kort geleden kantje boord voor Op1. De talkshow haalde zwaar gehavend de zomer. Het programma bleek een organisatorisch en redactioneel gedrocht. Programmamakers voerden dagelijks een gevecht tegen de profileringsdrang van de omroepen over de gasten. BnnVara vertrok uit de samenwerking en WNL-baas Bert Huisjes deed een paar stappen opzij, om plaats te maken voor een nieuwe hoofdredacteur. Dat werd de ervaren televisieman Herman Meijer, die zijn sporen heeft verdiend met het aansturen van de redacties van Pauw & Witteman, Pauw en recent Khalid & Sophie. Als er iemand een talkshow kan redden, is het Meijer.
Maar er zijn zo veel praatshows op de Nederlandse televisie. Publieke en commerciële omroepen zijn dol op het concept: een ronde tafel met een paar gasten en lekker babbelen. Er wordt veel gepraat, maar een gesprek wordt het zelden. Liever één opvallende uitspraak voor op de sociale media die de uitzending de volgende dag nog even onder de aandacht kan brengen.
Imago
Televisie is amusement, ik weet het, maar Op1 pretendeert dat inhoud vooropstaat en dus zat ik klaar voor het interview met Frans Timmermans. De lijsttrekker van PvdA/GL staat hoog in de peilingen en leunt voor linkse en groene kiezers sterk op zijn groene imago als Eurocommissaris voor Klimaatzaken. Maar op dat imago valt wel wat af te dingen.
Zo heeft Timmermans vanuit Brussel met miljarden euro’s jarenlang de biomassa-industrie gestimuleerd. Dat heeft in Europa en Noord-Amerika op grote schaal tot kaalslag en ontbossing geleid. De verscheping en verbranding van deze houtige biomassa heeft tonnen extra CO2 de atmosfeer in gebracht.
Wetenschappelijke bezwaren en waarschuwingen heeft Timmermans consequent genegeerd. Inmiddels worden de problemen rond biomassa over een breed front erkend, maar de lijsttrekker van PvdA/GL blijft biomassa ’klimaatneutraal’ verklaren. Wat bezielt hem? Wil hij nog meer biomassacentrales? En klopt dat groene imago eigenlijk wel? Bovendien is dit een onderwerp waarop Timmermans nog nooit goed is bevraagd. Een mooie kans voor het presentatieduo Sven Kockelmann en Tijs van den Brink.
Antikernenergie
Ook hebben Timmermans en zijn partij een opvallend antikernenergie-standpunt. De energietransitie in Duitsland heeft bewezen dat een moderne samenleving niet kan draaien op wind- en zonne-energie alleen. Wat is volgens de PvdA/GL het alternatief voor kernenergie? Dit zijn belangrijke klimaatkwesties waarover burgers op 22 november moeten stemmen.
Maar voordat Op1 toe is aan een inhoudelijk gesprek met Timmermans, moet de kijker eerst door een reeks andere onderwerpen en rubrieken heen. Het gaat met Timmermans even kort over de SP-tomaat die is weggeshopt door zijn campagneteam en over het begrotingstekort van het huidige kabinet. Daarna volgt aan tafel een verhaal over de peilingen, het gaat over de invloed van brillen, kapsels en andere non-verbale communicatie van politici. Ook de bril van Timmermans komt ter sprake.
Er zit een kapper uit Den Haag aan tafel die politici knipt. Timmermans heeft een kale kop, maar de kapper kan er nog wel „iets moois van maken”. De hele tafel lacht. Een styliste geeft voorbeelden van goede en slechte kapsels, brillen en kleding. Timmermans bekent dat hij zich pas op zijn gemak voelt sinds hij zijn eigen kleding uitzoekt.
Geen tijd
Inmiddels is er een half uur verstreken en belooft Tijs van den Brink dat het vanaf nu over de inhoud zal gaan. We zien een filmpje over de politieke loopbaan van Timmermans en er wordt met hem gesproken over solidariteit, de afwezige overheid, de arbeidsmarkt en de veel gebruikte term bestaanszekerheid. Wel prikkelende vragen, maar veel onderwerpen en diep gaat het niet. Zelfs in een talkshow over de inhoud is er geen tijd om iets langer door te vragen.
De energietransitie volgt. Waarom is Timmermans tegen kernenergie in Nederland? De lijsttrekker suggereert dat de Noordzee ons alle benodigde energie schenkt en we kernenergie helemaal niet nodig hebben. Ik heb geen idee wat hij bedoelt met „we hebben de Noordzee toch”, maar de vraag wordt niet gesteld. Ik vermoed uit tijdgebrek, want er zit opeens haast in het gesprek.
Timmermans kan door en beweert dat de voorstanders van kernenergie (VVD en D66) worden gedreven door kinnesinne: ’Omdat het vroeger niet mocht en nu lekker wel, zijn we vóór kernenergie’. Ook daarvan had ik meer willen weten. Andere bezwaren die Timmermans noemt en die onbesproken blijven, zijn ruimtegebrek, bouwtijd en kosten. Deskundigen schatten dat de bouw van een kerncentrale ongeveer acht jaar duurt en 5 miljard euro kost. De bedragen die als subsidie naar zonnepanelen, windturbines en biomassa gaan, liggen aanzienlijk hoger. Timmermans behoort tot de politici die je nooit hoort over de kosten van de energietransitie, behalve als het over CO2-vrije kernenergie gaat.
Niets wijzer
Kortom: Timmermans had hierop moeten worden bevraagd en doorgezaagd. Maar aan de tafel van Op1 was de tijd op. Het stramien van de talkshow is ongeschikt voor informatieve televisie. Ik was niets wijzer geworden, maar het was gezellig geweest met de styliste, de Haagse kapper en een lijsttrekker die misschien wel de verkiezingen wint.
Deze column verscheen op 4 oktober 2023 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties