Geheel tegen het dringende advies van de Amerikaanse president Joe Biden in heeft de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi een bezoek gebracht aan Taiwan. China dreigt met van alles en stelt vooralsnog een grote militaire oefening in het vooruitzicht. Is dit een gevaarlijke gok van Pelosi of het begin van een antwoord op de territoriale claims en strategische ambities van China én Rusland?
Nancy Pelosi is op president Biden en vicepresident Kamala Harris na de belangrijkste politicus van de Verenigde Staten. Dit is het hoogste diplomatieke bezoek voor de Taiwanezen in 25 jaar geweest en een harde trap tegen het zere been van China.
De Amerikanen erkennen Taiwan formeel niet als een onafhankelijke natie, maar Pelosi was er niet op vakantie. Dit bezoek was bedoeld als een openlijke steun voor de status quo: Taiwan als zelfstandig democratisch eiland los van communistisch China. En dat terwijl de Chinese leider Xi Jinping er geen doekjes om windt Taiwan binnen afzienbare tijd – goedschiks of met militaire middelen – onder de knoet van Peking te brengen.
Dat is een ’belofte’ die Xi zijn bevolking heeft gedaan en een daad die van hem de historische leider moet maken die hij zichzelf gesteld heeft te worden. Xi wil met het plan tot hereniging voor een nieuwe termijn het leiderschap van de Chinese Communistische Partij binnenhalen.
Bedreiging
Maar buiten het nationalisme en de symboliek die Xi op het pad tot annexatie zetten, is er nog een belangrijke reden voor China om de status quo rond Taiwan na 73 jaar op te blazen. Taiwan is de open democratische en vrije variant van het autoritaire repressieve China. En dat is de echte bedreiging voor Xi en zijn kornuiten.
De Chinese propaganda maakt de eigen bevolking voortdurend wijs dat een democratische westerse levensstijl niet samengaat met het Chinese economische succesverhaal. Voor Chinezen zou gelden dat persoonlijke vrijheid en economische voorspoed een onmogelijke combinatie is. Autoritaire controle op vrijwel elk onderdeel van het dagelijks leven is nodig om chaos te voorkomen, zo is de officiële boodschap.
Taiwan is het bewijs op de stoep dat er helemaal geen economische rechtvaardiging bestaat voor de onvrijheid waarmee de Chinezen op het vasteland het succes dienen te betalen. Met z’n 24 miljoen inwoners behoort Taiwan tot de sterkste 22 economieën van de wereld, net onder Nederland en Zwitserland. Vorig jaar groeide de Taiwanese economie met 6,5 procent.
Zelfde geschiedenis
De inwoners van Taiwan zijn in grote meerderheid Han-Chinezen met familie en voorvaderen op het vasteland. Zij spreken dezelfde taal en delen dezelfde geschiedenis van duizenden jaren. Tot de burgeroorlog hen in 1949 van elkaar scheidde. Het enige echte verschil tussen de Chinezen op het vasteland en die in Taiwan is het politieke systeem waaronder ze leven.
De geavanceerde censuur waarmee de Chinese staat het economisch succes en de democratische vrijheden van Taiwan buiten de deur probeert te houden, voorkomt niet dat Chinezen in de gaten hebben dat de repressie van de Communistische Partij niet nodig is voor economisch succes. Jaarlijks reizen 2,5 miljoen Chinezen naar Taiwan voor een bezoek aan familie of als toerist. Zij zien een andere samenleving dan de eigen propaganda moet doen geloven.
Hoe gevaarlijk de Chinese leiding democratische alternatieven acht, hebben we in 2019 gezien bij het neerslaan van de studentenprotesten in Hongkong. Tegen alle afspraken met de Britten in heeft China de democratische vrijheden en de rechtsstaat voor de Hongkong-Chinezen buiten werking gesteld. Xi Jinping maakt er geen geheim van dat Taiwan de volgende halte is.
Parallellen
De parallellen met de Russische claim op Oekraïne dringen zich op. Ook Poetin doet een historische aanspraak op een buurman wiens vrijheid en democratische toekomst een gevaarlijke inspiratie kan vormen voor een ondermijning van zijn macht. De belangrijkste vraag voor het democratische deel van de wereld is: hoe de annexatiedrift van deze autoritaire grootmachten te begrenzen zonder dat conflicten escaleren in een nucleaire oorlog?
Zowel voor Vladimir Poetin als voor Xi Jinping geldt dat er meer territoriumclaims liggen. Aan de randen van Rusland liggen de oude Sovjet-republieken die hun landsgrenzen niet zeker zijn. En China aast op talrijke vierkante kilometers van de Zuid-Chinese Zee tot stukken van Nepal, India, Maleisië, Vietnam, Laos, Mongolië en Tibet.
De les van de Russische veroveringstocht in Oekraïne is dat het Westen behoedzaam én resoluut de ruimte moet minimaliseren die autoritaire grootmachten denken nodig hebben om tot inlijving over te gaan. Met haar bezoek aan Taiwan heeft Pelosi die ruimte voor Xi in elk geval een stuk kleiner gemaakt.
Deze column verscheen op 3 augustus 2022 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties