Het geweld tegen hulpverleners loopt de spuigaten uit. Het jaarlijkse aantal geweldsincidenten tegen ambulancepersoneel is in vijf jaar tijd verdubbeld. Het gaat om scheldpartijen, bedreigingen en fysiek geweld. Zorgpersoneel haakt af. Niet alleen om het geweld, maar ook vanwege het trage Openbaar Ministerie en een slappe opstelling van de overheid.
„Je blijft met je poten van het personeel van de overheid af”, zei de toenmalige burgemeester van Amsterdam Job Cohen in 2008. Aanleiding was een dreigende staking van ambulancepersoneel na het zoveelste geweldsincident. In de Amsterdamse wijk Geuzenveld waren ambulancebroeders belaagd, uitgescholden en gehinderd terwijl zij op straat bezig waren het leven van een 15-jarige jongen te redden.
Veertien jaar later moeten we vaststellen dat niet alleen de woorden van Cohen geen enkele indruk hebben gemaakt, maar vooral dat het ambulancepersoneel in Nederland nog veel vaker doelwit is geworden. Dit jaar al 762 keer.
Volgens beroepsverenigingen V&VN Ambulancezorg is dit aantal een topje van de ijsberg, omdat hulpverleners een drempel ervaren om incidenten te melden. Deels vanwege intimidatie door betrokkenen en deels door een gebrek aan vertrouwen in het vervolgen van de daders. En dan spreken we nog niet over het geweld tegen brandweerlieden, politieagenten, Mobiele Eenheid, boa’s en ziekenhuispersoneel.
Je kunt er met je verstand niet bij waar omstanders, familieleden en nota bene patiënten zelf, tegenover mensen die hen te hulp schieten, toe in staat zijn. Op een vakantiepark in Biddinghuizen besloten in oktober twee ambulancemedewerkers, dat de verwondingen bij iemand te licht waren voor een ziekenhuisopname. Daar dachten omstanders anders over. De twee hulpverleners werden omsingeld en ernstig mishandeld.
Ambulancemedewerkers worden, met de deur op slot, door familie in huis vastgehouden, om een behandeling af te dwingen. Hulpverleners worden tijdens hun werk door omstanders gesommeerd hun ambulance te verplaatsen, omdat zij er niet langs kunnen. In de Haagse Schilderswijk werd tijdens rellen bij een ambulance een steen door de ruit gegooid.
De lijst met incidenten, van intimidatie tot fysiek geweld, is enorm. De gevolgen zijn desastreus. In eerste plaats voor de hulpverleners zelf. Zij belanden niet zelden bij de bedrijfsarts of psycholoog om de bedreigingen te verwerken.
Steeds meer zorgpersoneel keert vanwege het geweld niet meer terug in hun oude werk. Een medewerker van het Amsterdams Medisch Centrum vertelde mij, dat scheldpartijen en bedreigingen door patiënten en familieleden in het ziekenhuis een belangrijke reden is voor het groeiend tekort aan personeel. Verpleegkundigen hebben het na meerdere incidenten wel gezien en zoeken een andere baan. En dat geldt ook voor de ambulances en andere hulpdiensten.
We mogen dan leven in een hoogontwikkelde samenleving, het beschavingspeil lijkt soms bedroevend laag. De rechtsstaat laat het al twintig jaar bestaan dat hulpdiensten, die 24 uur per dag in de startblokken staan, ten prooi vallen aan mensen die zich gedragen als gewelddadig asociaal en ondankbaar tuig van de richel.
En onze overheid toont geen urgentie en geen daadkracht, om het beschavingspeil op dit onderdeel een treetje hoger te zetten.
Al die jaren na de stoere woorden van Cohen schrikken de maatregelen en straffen blijkbaar in het geheel niet af, om het geweld tegen hulpverleners een halt toe te roepen. De Taskforce ’Onze hulpverleners veilig’ gaat over bewustwording en het aanmoedigen van respect via scholen. Verder belooft de taskforce ’actief op zoek te gaan’ om het aangifte doen te verbeteren. Allemaal vriendelijk bedoeld, maar het zet geen zoden aan de dijk.
Demissionair minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid mag dan oproepen om daders niet langer te laten wegkomen met een taakstraf, in praktijk komt er van hardere strafeisen niets terecht.
Een vrouw uit Lienden die hulpverleners met vleesmessen achterna zat kreeg een werkstraf van zestig uur. En de zaak tegen een bebloede man die een verpleegkundige in haar eigen ambulance aanrandde en bedreigde is bij gebrek aan bewijs geseponeerd.
Het OM is traag en kampt met enorme achterstanden. Daar zorgt de overheid zelf voor. De kans dat geweld tegen hulpverleners wordt bestraft is gering. Aangifte doen wordt ontmoedigd vanwege drukte bij het OM en mocht een geval wel bij de officier van justitie belanden, dan genereren strafeis en straf geen enkele afschrikking voor de mensen die zich wensen te misdragen. Op die manier groeit de rij aan het loket van het OM gestaag door.
Je kunt als minister of burgemeester over het geweld roepen wat je wilt, het gajes heeft niets te vrezen en gooit nog eens alle remmen los. Na veertien jaar roepen en halfbakken maatregelen, wordt het tijd beter gedrag af te dwingen met snelrecht en onverbiddelijke celstraffen. Net zo lang tot iedereen zich wel tien keer bedenkt voordat ie met z’n poten aan het personeel van de overheid gaat zitten.
Deze column verscheen op 29 december 2021 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties