PvdA/GL-fractievoorzitter Frans Timmermans is begonnen aan een nieuwe kruistocht tegen Geert Wilders en de PVV. In de Tweede Kamer noemde hij Wilders een ’bewonderaar van Poetin, die geen directe verantwoordelijkheid mag krijgen voor onze landsverdediging en veiligheid.’
In de Amsterdamse Rode Hoed hield Timmermans de eigen parochie voor dat een rechts kabinet een ’voedingsbodem voor haat’ en een ’rechts verbond van verdeeldheid’ zal zijn. Als dit de strategie van de linkse oppositie blijft, voorspel ik de PVV nog een grote toekomst.
Rechtspopulisten
Wat zouden de politici van het midden er voor overhebben, om zichzelf en het land te verlossen van de rechtspopulisten? Veel, zou ik denken. Toch gaat er iets niet goed met het bestrijden van dat populisme. De PVV is de grootste en blijft groeien in de peilingen en Donald Trump maakt aanzienlijke kans opnieuw de president van Amerika te worden.
Nu het al zolang ontbreekt aan een effectief antwoord op het succes van deze politieke vijanden, zou de strategie van de ’anti-populisten’ toch moeten beginnen met de vraag: wat doen wij tot nu toe eigenlijk zelf verkeerd? Een logische vraag onder zulke omstandigheden, zou je zeggen, maar niet in de politiek.
Zelfreflectie
Deze week had ik het genoegen om - voor aanvang van de talkshow Op1 - in de NPO-kantine even te spreken met vertrekkend D66-Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot, die net als ik te gast was in het tv-programma. Het was de kans om hem te vragen naar het grote verlies van D66 bij de verkiezingen in november. Zijn partij duikelde van 24 naar 9 Kamerzetels. Ik vroeg of zijn fractie en de partij zichzelf iets verweten: leidt zo’n groot verlies tot zelfreflectie?
Er volgde aarzelend een antwoord. Er is onderling wel over gesproken, maar een grote manifestatie van zelfkastijding (zoals dat vroeger wel voorkwam op PvdA-congressen) was het niet. En wat is dan de algemene verklaring voor jullie verlies?, wilde ik weten. ’Dat we de successen van D66 in het laatste kabinet-Rutte onvoldoende over het voetlicht hebben gebracht’, aldus De Groot. ’Maar dat kan toch nooit 15 zetels verlies opleveren?’, probeerde ik nog. Maar er was geen spoor van twijfel te bekennen over het gelijk van de eigen politieke standpunten en het gevoerde beleid. Het was alleen onvoldoende goed ’verkocht’.
In de uitzending van Op1 ging het over Donald Trump en of het een ramp zou zijn als hij het op 5 november wint van de huidige president Joe Biden. Er vloog een verwijt over tafel, dat Trump-stemmers niet voor rede vatbaar zijn en niet inzien wat Biden voor ze betekend heeft. Hillary Clinton noemde hen ’deplorables’, de betreurenswaardigen, de sukkels, ’white trash’, de racisten. Dat was in 2016 en er was nog weinig verloren gegaan van het dedain voor de werkende klasse die de Democratische Partij zo teleurgesteld de rug had toegekeerd.
Bij zijn aantreden als president presenteerde Joe Biden zich als de man die de natie weer bij elkaar ging brengen. Biden de verbinder heeft vier jaar de tijd gehad om een hand uit te steken naar de overkant, naar de Trump-kiezers. Dat heeft hij niet gedaan. In plaats daarvan heeft hij ze als vijanden van Amerika in de extreemrechtse hoek gezet. Het zal het recept blijken voor een tweede termijn Trump. Dat ’the Donald’ überhaupt nog een kans maakt op het presidentschap hebben de Democraten volledig aan zichzelf te wijten.
Hoe kunnen de gevestigde (progressieven) partijen in Europa en Amerika verkiezingen zo gemakkelijk uit handen geven? Mijn gesprekspartner in de NPO-kantine attendeerde mij na afloop op het boek The Political Brain (2007) van de Amerikaanse psycholoog en gefrustreerde Democraat Drew Westen. Waarom blijven Democraten verkiezingen verliezen? is de hamvraag van de auteur. Zijn conclusie: het politieke brein is een emotioneel brein. Oftewel, mensen kiezen vooral met hun hart en de Republikeinen stemmen daar beter op af dan de Democraten.
Immigratie
Het beste voorbeeld is uiteraard immigratie. Zowel in Europa als de VS is het de nummer 1-zorg bij burgers. Het gaat om open grenzen die voor een ongecontroleerde toestroom van asielzoekers en andere migranten zorgen. Grote groepen mensen die een beroep doen op de schaarse woonruimte, op de verzorgingsstaat (die onder druk staat) of voor een appel en een ei mogen werken en zo de lonen drukken. Genoeg redenen tot zorg. Kiezers willen politici die die zorgen serieus nemen. Een verhaal over eerlijk delen, solidariteit met mensen uit Afrika of Zuid-Amerika of sussende woorden zoals ’de aantallen vallen wel mee’ maken geen enkele indruk.
In een rap veranderende wereld die bedreigend is vanwege oorlogen, internationale terreur, lage lonen landen en ongecontroleerde immigratie hebben burgers behoefte aan bescherming en geborgenheid. Daar is niks radicaals, xenofoobs of betreurenswaardigs aan. Niet de eerste de beste uit de sociaaldemocratische familie - hoogleraar en publicist Paul Scheffer - heeft dat verlangen naar begrenzing en veiligheid erkend. Als de links-liberale opengrenzenpolitici daar nu ook eens mee beginnen, maken ze bij volgende verkiezingen in ieder geval nog een kans.
Deze column verscheen op 7 maart 2024 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties