De verkiezingsuitslag van 22 november was het afscheidscadeau dat kiezers nog in petto hadden voor de oude politiek. De gevestigde orde – van CDA en VVD tot PvdA/GL en D66 – had het verprutst en het was tijd voor iets nieuws. En niet zomaar iets nieuws. Met de PVV in de peilingen inmiddels op een eenzame hoogte van 47 zetels gaat er iets helemaal mis met het antwoord op de winst van Geert Wilders en trawanten. Drie missers op een rij.
Ten eerste heersen nog altijd de ontkenning en de woede in het anti-Wilderskamp. Fractievoorzitter van verenigd links PvdA/GL Frans Timmermans suggereerde zondag in het programma Buitenhof dat de uitslag wezenlijk anders had kunnen zijn wanneer de verkiezingen een week eerder of een week later waren gehouden. Dat was het relativeren van de democratie tot een momentopname.
Mogelijk was een week eerder de PVV net niet de grootste geweest en een week later nog groter geworden, maar de stembusgang was 22 november. Eerder of later had niets afgedaan aan de richting die kiezers Nederland hebben opgestuurd. Voor wie het horen en lezen wilde, was de afslag ruim van tevoren aangekondigd.
Genegeerd
Terecht vindt de Atlas van afgehaakt Nederland (2021) nu in brede kring erkenning als waarschuwing voor de groeiende onvrede over het gedrag van de overheid en de houding van politici. Onderzoekers René Cuperus en Josse de Voogd constateerden twee jaar geleden dat steeds meer mensen zich genegeerd voelen door politici en bestuurders.
Die onvrede was ook vier jaar eerder al als vermaning aan de politiek opgeschreven in het rapport van de staatscommissie parlementair stelsel, de commissie-Remkes. Oud-politicus Johan Remkes signaleerde een aanzienlijke groep burgers die hun belangen, wensen en zorgen niet meer vertegenwoordigd zagen op het Binnenhof. Een ernstig probleem voor een democratie die gebaseerd is op vertegenwoordiging.
Veel gehoor hebben deze waarschuwingen niet gekregen in Den Haag. Evenals de electorale dreunen die nieuwkomers hebben uitgedeeld: Fortuyn in 2002, FvD in 2019 en BBB dit jaar nog bij de Provinciale Statenverkiezingen. Het animo onder volksvertegenwoordigers om echt te willen weten wat er in het land speelt, is al meer dan twintig jaar volstrekt onvoldoende. Vruchtbaarder wordt de bodem voor populisten en andere alternatieven niet.
Aanvallen
De tweede misser zijn de aanvallen van de verliezers op de winnaars van de verkiezingen. Politici van PvdA/GL en D66 doen openlijk verslag van hun nachtmerries over ’premier Wilders’. Mocht het zover komen, dan is hij niet ’hun premier’. In Amsterdam hoor ik alweer de fantasieën om zich af te scheiden. Het signaal is: democratie is leuk, maar kiezers hebben de verkeerde keuze gemaakt en nu zitten wíj met de gebakken peren.
De Grondwet aanpassen is een langdurig proces in onze democratie. Voor invoering van een bindend referendum, afschaffing van de monarchie of het uitbreiden dan wel inkrimpen van het aantal Tweede Kamerleden zijn over een lange periode grote meerderheden in beide Kamers nodig. Sinds Thorbecke (1848) is de Nederlandse Grondwet 24 keer – soms op meerdere onderdelen tegelijk – veranderd, maar nu de PVV onderdeel van een kabinet dreigt te worden, moet de Grondwet – „om de democratie te redden” – in beton worden gegoten.
PVV’er Martin Bosma is al zeventien jaar vicevoorzitter van de Tweede Kamer. Vriend en vijand loven zijn kwaliteiten in deze functie, maar als eerste voorzitter is hij opeens uit het verkeerde hout gesneden. De gezichten aan de linkerkant van Tweede Kamer stonden zelden zuurder toen Bosma de verkiezing won van PvdA/GL-kandidaat Tom van der Lee. Niets pathetischer dan slechte verliezers.
Onheilsprofeten
En ten derde is er de progressieve pers, waar columnisten de natie dagelijks waarschuwen voor de jaren dertig van de vorige eeuw en redacties allerhande onheilsprofeten ruim baan geven op de opiniepagina’s. Zo publiceerde de Volkskrant een uitgebreide oproep om de PVV vooral buiten de macht te houden, om geen tweede Hongarije te worden. De auteur van het stuk werd opgevoerd als ’expert in het vroegtijdig herkennen van geweldsrisico’s en democratisch verval’. Daarnaast was de beste man actief binnen PvdA/GL en stond hij afgelopen verkiezingen op de kandidatenlijst voor deze partij. Hoe geloofwaardig wil je de experts in je krant?
In de talkshow Op1 vulde het anti-PVV-sentiment vrijdag de hele tafel. VVD-linksbuiten Ed Nijpels, Marjolein Moorman (PvdA Amsterdam) en Henri Bontenbal (CDA) waren het voorspelbaar eens over de nieuwe Tweede Kamervoorzitter en het mogelijk centrumrechtse kabinet als de verkeerde keuzes voor Nederland.
Geert Wilders zal niet spreken van missers, want de zelfgenoegzaamheid van zijn tegenstanders maakt z’n partij alleen maar groter. Als de verliezers willen dat er een volgende keer nog iets van ze overblijft, moeten zij rap beginnen aan de vraag waar hun kiezers toch gebleven zijn. En als zij zich die vraag niet willen stellen, moeten anderen dat maar eens doen.
Deze column verscheen op 20 december 2023 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties