Als de documentaireserie De doe-het-zelfdictatuur ons iets toont, is het de onverdraagzaamheid voor andersdenkenden en hoe omroepen en kranten die intolerantie belonen en aanjagen. De angst voor online tribunalen wint het van wezenlijke journalistieke principes en de waardigheid om op te komen voor collega’s.
De doe-het-zelfdictatuur van Kees Schaap en Fidan Ekiz gaat over de verbeten cultuuroorlog die er in ons land woedt. U weet wel, het openlijk cancelen van mensen die het ’verkeerde’ zeggen of ooit gezegd hebben en de angst voor zo’n diskwalificatie. Die vrees zit in de hele samenleving en maakt veel mensen zwijgzamer dan ze zijn.
Maar het begint met een hypergevoelige onverdraagzaamheid: het niet kunnen verdragen dat anderen iets anders vinden.
’Verhuizing’
De podcast De Communicado’s kwam zondag met nieuwe details over het grote gevecht achter de schermen rond de documentaireserie. De makers van deze podcast braken eerder het nieuws over de gedwongen ’verhuizing’ van de serie van BnnVara naar Omroep Max en zij zijn in het bezit van interne e-mails en memo’s over de kwestie.
Daaruit blijkt dat niet een verkeerd gevallen kerstpakket de reden is voor het cancelen van de serie (zoals het persbericht van BnnVara beweert), maar dat Suzanne Kunzeler na haar aanstelling als nieuwe directeur content al snel laat merken geen fan van het project te zijn.
Kunzeler, die door collega’s wordt omschreven als ’woke’ en ’bazig’, is niet gediend van een aantal mensen dat in de serie aan het woord komt. Zoals Telegraaf-journalist Wierd Duk en de baas van omroep Ongehoord Nederland Arnold Karskens. Volgens de podcast staat op een van de memo’s een dikke streep door deze namen en heeft Kunzeler erbij geschreven: ’ERUIT!’
Ruzie
Ook het optreden van voormalig Tweede Kamerlid Gijs van Dijk in de documentaire vindt de omroep ongewenst, omdat Tim Hofman voor dezelfde omroep een vervolg maakt op de publieke terechtstelling van Van Dijk door de toenmalige fractievoorzitter van de PvdA, Lilianne Ploumen. De verdenking van grensoverschrijdend gedrag door Van Dijk probeert Hofman in een uitzending van Boos met suggestieve aannames en anonieme bronnen zoveel mogelijk bevestigd te krijgen, terwijl Ekiz en Schaap juist het verhaal van de gecancelde Gijs van Dijk willen laten horen. In de ruzie die tussen beide programma’s ontstaat, weet Hofman zich gesteund door de directeur content Kunzeler.
Bij BnnVara kiezen ze de verhalen die ze willen laten horen en daarop selecteren ze de gasten. Dat zien we in meer programma’s van deze omroep. In dit geval anonieme en vermeende slachtoffers van Gijs van Dijk. Een weerwoord van Van Dijk in een documentaire over de cancelcultuur is taboe.
Met een verbod op wederhoor of een streep door relevante mensen met de ’verkeerde’ mening kan BnnVara moeilijk nog een journalistieke organisatie worden genoemd. Aan onafhankelijke berichtgeving doet het niet. Het imago van de omroep gaat boven alles. Van alle omroepen is BnnVara de enige die de Raad voor de Journalistiek niet erkent. Het maatschappelijk debat met voor- en tegenstanders is dood en begraven bij deze omroep.
Reuring
Hoe anders was dat vroeger. Ik ben mijn journalistieke loopbaan bij de Vara begonnen in 1992 als redacteur van het radioprogramma Spijkers met koppen. Het was een van de visitekaartjes van de omroep en reuring en debat waren verplichte onderdelen. Ik kan mij niet herinneren dat er ooit een gast is afgekeurd wegens ’fout’.
Hetzelfde gold voor het legendarische programma In de Rooie Haan. De Vara was uitgesproken links, maar rechtse politici waren van harte welkom. VVD-fractieleider Hans Wiegel was met zijn rechtse praatjes een veelgevraagde gast. En wat te denken van het tv-programma Het Lagerhuis, waarin het maatschappelijk debat werd gevierd met de felste vertegenwoordigers van beide kanten.
In de documentaire De doe-het-zelfdictatuur zien we ook NRC-medewerker Peter Vasterman, die zich de woede van actiegroepen op de hals heeft gehaald met een opiniestuk over het grote aantal aanmeldingen onder jongeren voor transitie. De krant en Vasterman (en coauteur Jan Kuitenbrouwer) worden door lezers en actiegroepen uitgemaakt voor ’transfobe extremisten’. De NRC-hoofdredactie is daardoor zo ernstig geïntimideerd, dat ze daarna een boekbespreking van Vasterman over hetzelfde onderwerp niet aandurft.
Excuses
En we zagen afgelopen week van deze hoofdredactie hetzelfde duikgedrag rond columniste Rosanne Hertzberger. Haar column over het beeld van de anonieme reuzenvrouw van kleur op Nikes in Rotterdam zorgde op sociale media voor grote ophef. Hertzberger zag in het beeld de zoveelste poging van een kunstenaar om te voldoen aan het modieuze diversiteitsdenken dat ook in de kunsten zo rap terrein verovert. Hertzberger werd van alle kanten beschuldigd van rechts-extremisme en racisme. Daarop bood NRC de woedende menigte excuses aan en gooide haar columniste voor de bus.
Is het echt zo moeilijk voor een hoofdredactie om te gaan staan voor je mensen en je journalistieke principes? Is er iemand daar al op het idee gekomen om tegen een groep onredelijke heethoofden te zeggen: ’Beste mensen, er is een aantal maatschappelijke onderwerpen waarover de meningen in het land zijn verdeeld. De nieuwe Transgenderwet is zo’n onderwerp en kunst behoort dat ook te zijn. Vandaag publiceren wij deze opinie en morgen weer een andere.’ Blijkbaar is dat heel moeilijk.
BnnVara en NRC tonen angst voor het open debat. Die angst wordt benut door de schande-roepers en de online tribunalen, die de omroep een documentaire zien cancelen en de krant excuses zien maken. Zo wordt onverdraagzaamheid beloond en aangemoedigd.
Deze column verscheen op 14 juni 2023 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties